Değerli
üreticiler,
Her kültür
bitkisinde olduğu gibi zeytininde belli başlı ana zararlıları vardır. Bunların
içerisinde en önemlisi Zeytin sineğidir. Zeytin sineği önemli bir zararlıdır.
Zararı meyvenin etli yani yenen kısmında görülür. Larva (kurt)’larının sebep
olduğu bu zarar yüzünden meyvelerin çürüyerek dökülmesine, yağ miktarının
azalmasına kısmen de yağda asit miktarının yükselmesine sebep olur. Zeytin
sineği mücadelesi yapılmadığında ürün kayıpları % 30’lara kadar
çıkabilmektedir. Zararın fazla olduğu yıllarda ise meyvelerde % 100’ e varan
kayıplar meydana gelebilmektedir.
Ülkemizdeki
hemen hemen bütün zeytin alanlarında bulunan ve zeytinin ana zararlısı olan bir
böcek olan zeytin sineği, çoğunlukla kışı toprağın 2-5cm derinliğinde pupa
halinde veya zeytinlik ve fundalıklarda ergin halde geçirir. Kışlayan erginler,
kabuklu bitlerin, yaprakbitlerinin şekerli ve tatlı salgıları, meyve özü, bal
gibi şekerli maddelerle, karaağaç, çınar ve zeytin ağaçlarının akıntıları ve çiçek
nektarları ile beslenirler. Erginler, toprak sıcaklığının 10°C’yi bulmasından
itibaren, ender olarak nisan başlarında, genel olarak hazirandan itibaren
topraktan çıkmağa başlarlar. Yumurta koyma olgunluğuna gelmek için, bir süre
etraftaki tatlı maddelerle beslenirler.
Meyvede yumurta
bırakılan yer, bir gün sonra koyu kahverengine dönüşür, buna “vuruk” denir. Zeytin meyvesi içerisine
konulan yumurtanın açılma süresi, yaz aylarında 18°C’de 2 gündür. Bu süre,
sonbaharda 6–10 güne kadar uzar. Bir dişi, 200–250 yumurta koyabilir. Yumurtadan
çıkan larva meyve etinde galeriler açarak beslenir. Üç larva dönemini
tamamlayarak, olgun larva haline gelir. Larva gelişme süresi, 15–16 gündür. 
Olgun larva, pupa olmadan önce kendine bir oda hazırlar ve meyve zarını kemirip, incelterek kendine bir çıkış deliği açar (Şekil 3a). Daha sonra, 2-3mm geri çekilerek pupa olur. Pupa süresi, iklime bağlı olarak, 4–12 günden, bir kaç aya kadar devam edebilir. Zeytin sineğinin son nesil larvaları, toprakta pupa olurlar. Ege Bölgesinde 4–5, Marmara Bölgesinde ise 3–4 nesil vermektedir. Bir neslini, yaklaşık 30–40 günde tamamlar. Zeytin sineği larva döneminde, meyve etinde zarara neden olur. Larva gelişme süresince, çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir. Böylece meyvelerin çürüyerek dökülmesine, zeytinyağı miktarının azalmasına, kısmen de yağda asitliğin yükselmesine neden olur. Özellikle sofralık zeytinlerde, zararı daha büyük önem taşımaktadır.
Özellikle nemli ve ılıman bölgelerde, haziran sonu-temmuz başından itibaren, öncelikle salamuralık Gemlik ve Manzanilla çeşitleri ile yağlık Ladoelies zeytin çeşidinden başlamak üzere, yaz boyunca önemli zararlara neden olabilmektedir. Mücadele yapılmadığı zaman, normal yıllarda %15–30, salgın yıllarında ise %70’e kadar ulaşan zarar meydana getirebilmektedir
Zeytin sineği ile kültürel önlemler, biyolojik, biyoteknolojik ve kimyasal mücadele yöntemleri ile mücadele edilebilmektedir.
Kültürel Önlemler: Kültürel önlemlerin başında pupaların yok edilmesi yer almaktadır. Bunun için kış aylarında toprağın sürülmesi ve zarar periyodu boyunca 4 günde bir kurtlu zeytinlerin toplanarak uzaklaştırılması gerekir. Ayrıca sineğin sonbahardaki yoğun zararını önlemek için erken hasat yapılmalıdır.
Biyolojik Mücadele: Ege ve Akdeniz bölgelerinde yapılmış çalışmalarda, zeytin sineğinin pek çok parazitoiti ve avcısı saptanmıştır. Ancak bunlar, doğada zararlıyı tek başına kontrol altına alacak yoğunluk ve etkinlikte değildir. Bu yüzden, özellikle yağlık çeşitlerde yapılacak ilaçlamalarda, doğal dengeye daha az zararlı olan preparatlar seçilmelidir.
Biyoteknolojik Mücadele: Kitlesel tuzaklama metodu kullanılarak zeytin sineği ile başarılı bir şekilde mücadele mümkün olmaktadır. Zeytin sineğine karşı ülkemizde ruhsat alan tuzak bulunmaktadır. Kitlesel tuzaklama sistemlerinin, ilaçlamalarla kombine edilmesi ile ilaçlama sayısının azaltılması mümkün olmaktadır.
Kimyasal Mücadele: Ergin çıkış zamanları iklim, toprak karakteri, çeşit vb. gibi etkenlere bağlı olarak değişmeler göstermektedir. Bölge farklılıkları dikkate alınarak, örnekleme yöntemlerinde belirtildiği şekilde ve meyvelerin yumurta koyma olgunluğuna geldiği dönemde vuruk sayımları yapılarak, yeterli vuruk ve tuzaklarda yakalanan zeytin sineği ergin artışlarının saptanması halinde ilaçlamaya geçilmelidir.
Ergin artışlarının belirlenmesi amacıyla, içinde %2 diamonyum fosfat eriyiği olan McPhail tuzaklar ile vertikal sarı yapışkan feromon tuzaklar kullanılmaktadır. Ayrıca yapılan sayımlar sonucu, salamuralık çeşitlerde %1 vuruk, yağlık çeşitlerde ise %6–8 vuruk saptandığında, yer aletleri ile zehirli yem kısmi ilaçlaması veya kaplama ilaçlama yapılmalıdır.
Sayın zeytin üreticileri;
Vuruklu meyve kontrolüne, bölgelere göre değişmekle birlikte, temmuz ayından itibaren başlanması, kontrollerin yağışlı günlerden sonra daha titizlikle yapılması gerekmektedir. Çünkü zeytin sineği pupalarının açılması için rutubete ihtiyaç vardır.
Yağışlı günlerden sonra zeytin sineği yoğunluğu artabilmektedir.
Vuruk adedinin süratle artış gösterdiği Eylül –Ekim aylarında ilaçlamadan hemen sonra sağanak yağmur kaydedilirse, ilaçlamalar tekrarlanmalıdır.
Kimyasal mücadelede kullanacağınız ilaçların insan sağlığına, çevreye, arılara ve faydalı böceklere zarar vermemesine özen gösteriniz. Bunun için zeytin sineğine ruhsatlı olan ilaçları kullanınız, ilaç etiketi üzerinde yazılı son ilaçlama ile hasat arasındaki süreye mutlaka uyunuz ve zamanından önce hasat etmeyiniz.
Bilgi almadan bilinçsizce yapacağımız ilaçlama; zaman kaybına, gereksiz masrafa, çevreye ve ürünlerimizde kalıntıya sebep olacaktır.
Ürününüz bereketli, yarınlarınız mutluluk dolu olsun.
Aziz ÖZKAN
Ziraat Mühendisi
KAYNAKLAR
Pala, Y., Nogay, A., Damgacı, E ve Altın, M., 2001. Zeytin Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarım ve Köy işleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara.
FOTOĞRAFLAR: Aziz ÖZKAN
Manisa İli ve ilçelerinde arazi çalışmalarım sırasında tarafımdan çekilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder