Yaz aylarının en sevilen meyvelerinden
biri olan şeftali kiraz ve kayısı gibi gülgiller ailesindendir.
Şeftali ağacı ortalama 30 yıl yaşar,
çok uzun ömürlü bir ağaç değildir.Bol sulu ve tatlı meyvesinin en önemli özelliği kabuğunun tüylü olmasıdır.
Bu kadifemsi dokudan hoşlanmayanlar için nektarin denilen tüysüz bir çeşidi de vardır. Çekirdeği tek ve serttir. Çekirdeği kolay ayrılana yarma şeftali, ete yapışık olana et şeftalisi denir. Yarma şeftali genellikle taze meyve olarak tüketilir. Et şeftalisi ise konserve yapımında kullanılır. Ülkemizde beyaz ve sarı etli olarak bilinen iki tür vardır.
Bu kadar sevilen meyvenin amansız bir hastalığı var, eğer zamanında
mücadelesi yapılmaz ise zarar oranı % 100 lere kadar çıkmaktadır. Halk arasında
glok olarak ta isimlendirilen şeftali yaprak kıvırcıklığı hastalığı
şeftali bahçelerinin en önemli hastalığıdır.
Şeftali yaprak kıvırcıklığı hastalığı,
Ülkemizde şeftali yetiştirilen bütün bölgelerde görülür. Hastalığın şeftali
bahçeleri için önemi çok büyüktür. Epidemi yaptığı yıllarda, tüm yapraklar
dökülür. Ağaç yeniden yaprak vermek için zorlanır ve sonunda zayıflar. Meyveler
olgunlaşmadan dökülür. Meyveler, direkt olarak bu hastalıkla bulaştıkları zaman
kaliteleri düşer. Bu hastalık, ekstrem şartlarda şeftali ağaçlarını tamamen
kurutabilmektedir.
Hastalığın belirtileri;
funguslar yaprağın üzerinde beyaz ve pembe renkte bir örtü oluştururlar.
Askosporların tomurcuklanması ile konidi sporlar oluşur. Konidi sporlar, tek
çekirdekli ve ince çeperlidir. Tomurcuklanma, bazen ascus içinde de oluşabilir.
Bunlar, bitkinin çeşitli kısımlarına yayılırlar ve zamanla çeperleri kalınlaşır.
Fungus kışı, konukçusunun bazı
kısımlarında kalın çeperli konidi spor ve misel halinde geçirir. İlkbaharda, bu
konidi sporlardan hif denilen iplikçikler meydana gelir. Bunlar da yaz konidi
sporlarını oluştururlar. Fungus, yaprağın epidermis hücrelerinden veya stoma
denilen gözeneklerinden giriş yapar.
Şeftali ağaçlarında, yeşil organlar
görülür görülmez enfeksiyonlar başlar. Sporlar, minimum 10ºC, optimum 20ºC
sıcaklıkta çimlenirler. 26-30ºC sıcaklıklarda ise gelişme durur. Bu sebeple, ilkbaharı
takip eden sıcak havalarda, hastalıklı ağaçlarda ani düzelmeler görülür.
Yaprak kıvırcıklığı hastalığı yaprak,
sürgün ve meyvelerde zarar yapar. Hastalanan yapraklar sarı ve beyaz bir renge
dönerler. Yapraklar kıvrılır ve spiral bir şekil alırlar. Erken enfeksiyon alan
yapraklar, büyüyemez ve dal üzerinde kururlar. Geç enfeksiyonlarda ise yaprağın
sadece bir bölümü hastalanır. Hasta yapraklar, normal yapraklardan daha
kalındır. Nemli havalarda yapraklar üzerinde, konidi sporlardan meydana gelen
bir tabaka oluşur. Hastalıklı genç sürgünler, kalınlaşır ve gelişmeleri
çok yavaşlar.
Böyle sürgünlerde, hastalıklı yaprak
buketleri oluşur. Sürgünler üzerinde, kırmızı renkte ve kalın kabarıklar
meydana gelir. Enfeksiyon, gözlerin patlaması sırasında olursa, sürgün
gelişemez, boğum araları kısalır. Böyle sürgünlerin üzerinde kurumuş buketler
görülür. Meyve üzerindeki belirtiler, genellikle meyvenin bir kısmında
sarı-kırmızı renkte, gelişigüzel şişkinlikler şeklinde kendini gösterir. Bunlar
zamanla koyulaşır. Meyve tümörlü bir görünüm alır. Bazen meyveler, çekirdek
evine kadar yarılabilirler.
ÖNLEMLER
Kültürel önlemler:
Yaprak kıvırcıklığı hastalığını için, etkili kültürel tedbirler
bulunmamaktadır.
Yaprak kıvırcıklığı hastalığına karşı, tomurcuklar kabarmaya başladığı zaman,
bir defa ilaçlama yapılır. Ancak çok çeşit ile kurulmuş olan bahçelerde, farklı
çeşitlerin gözlerinin farklı zamanlarda uyanacağı dikkate alınmalıdır.
Bahçede başka hastalıklar da mevcut ve bunların mücadele zamanı, Yaprak
kıvırcıklığı ile aynı ise, bu hastalıkların hepsini kontrol edecek fungusitler
kullanılmalıdır. İlaçlamalarda, basınçlı pülverizatörlerden biri kullanılmalı
ve tomurcuklar iyice ilaçlanmalıdır.
Aziz ÖZKAN
Ziraat mühendisi
KAYNAKLAR
Kılıç
M.,Çakır O.,Ergüden T.M.,Demir T.,Zeki C.,Erkılıç L.,Günaydın T.,
Zümre oğlu A.,2001. Şeftali Bahçelerinde Entegre Mücadele
Teknik Talimatı. Tarım ve Köy işleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel
Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara.
T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma Kontrol Genel
Müdürlüğü, Zirai Mücadele Teknik Talimatları cilt:3-4 ANKARA 1995
Fotoğraflar: Aziz ÖZKAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder