1 Temmuz 2017 Cumartesi

ZEYTİN DAL KANSERİ (Pseudomonos savastanoi pv. Savastanoi Smith.)

Sayın üreticilerimiz, sizlere  mücadelesi yapılmadığında büyük zararlara ve hatta zeytin ağaçlarının tamamen kurumasına neden olan zeytin dal kanseri hastalığından bahsedeceğim.
Çok eski çağlardan bu yana tüketilen zeytin, zamanla önemini daha da arttırmış, sofralardaki daimi yerini alarak, insan sağlığının önemli bir koruyucusu olmuştur. Besin değeri oldukça yüksek olan zeytin, aynı zamanda yağıyla da insan sağlığına olan katkısını arttırmaktadır. Sağlığa olumsuz hiçbir etkisi olmayan
zeytinyağı, içerdiği antioksidanlar sayesinde kalp-damar hastalıkları ve kansere karşı da koruyucu bir etki gösterir. Özellikle günümüzde kalp ve damar şikâyetlerinin çoğalması, bu mucizevî besinin insan sağlığı açısından önemini daha da artırmaktadır. Faydaları saymakla bitmeyen, ülke ekonomimize katkı sağlayan bu ürünümüz, “Zeytin Dal Kanseri” olarak isimlendirilen hastalık nedeniyle önemli bir tehdit altındadır.

Hastalığa neden olan etmen bir bakteridir. Bakterinin optimum gelişme sıcaklığı 25-26ºC, maksimum sıcaklığı 34-35ºC’ dir. Minimum sıcaklık isteği ise 12ºC’ dir. Termal ölüm noktası 43-46ºC’ dir. 
Bakteri, krem yeşil renkteki canlı ur ve siğillerde bulunur. Ur ve siğiller, bir taraftan yeni bulaşmalara neden olurken, diğer taraftan da fazla ışık ve ısının tesiri ile koyu kahverengi çatlamış ve tepesi çökük bir görünüm alır. Böyle ur ve siğillerde, hastalığa neden olan bakteri ölür ve enfeksiyon yapamaz.
Zeytin dal kanseri, zeytin ağacının dal ve sürgünlerinde değişik büyüklükte ur ve siğiller şeklinde görülür.                         Ur vesiğillerin büyüklüğü, hastalığın bulaştığı yara büyüklüğü ile ilgilidir. Yaprak, çiçek ve meyve dökümü sonucunda meydan gelen siğiller, yıllık sürgünlerde, küçük ve yuvarlak, genç sürgünlerde ise sürgünlerin çıplaklaşmasına varacak düzeyde etkili olmaktadır. Ayrıca sırıklama ile yapılan hasat, dolu ve budama hataları nedeniyle oluşan yaralarda meydana gelen urlar, çatlaklar boyunca dalı sarar.
Zeytin dal kanseri sadece sürgünlerde değil ağaç gövdesi ve
hatta meyve sapında bile enfeksiyon meydana getirebilmektedir
Krem-yeşil renkteki canlı ur ve siğiller içinde bulunan bakteri, nemli ve yağışlı havalarda bu taze ur ve siğillerin yüzeyine çıkar. Buradan yağmur suları, rüzgâr ve böceklerle kolayca yayılır. 

Sırıkla hasat ve bulaşık aşı kalemleri de hastalığın yayılmasını sağlar. Zeytin dal kanseri, zeytin ağacından başka zakkum, leylak,
mersin, kurtbağrı, sarı yasemin, dişbudak ve çam çiçeği bitkilerinde de zarar yapar.
Mücadelesi:
a)   Kültürel önlemler :Zeytin dal kanseri hastalığının önlenmesi için aşağıdaki kültürel tedbirler alınmalıdır:
·         Zeytin dikimine uygun olmayan yerlerde, özellikle sık sık don olaylarının
meydana geldiği yerlerde, zeytin dikiminden vazgeçilmelidir.
·    Fazla su tutan, tabanı killi topraklarda zeytin dikiminden kaçınılmalı, dikim yapılmışsa toprağın fazla suyu, drenaj yapılarak uzaklaştırılmalıdır.
·         Zeytinlikler, sağlıklı fidanlarla tesis edilmelidir.
·    Aşı kalemleri, kansersiz zeytinliklerden alınmalı ve aşı aletleri temiz olmalıdır.
·         Kanserli ağaçların budanması, nemli ve yağışlı günlerde yapılmamalı, budama aletleri sık sık %3’lük lizol eriyiği veya %10’luk sodyum hipoklorit eriyiğine batırılmalıdır.
·         Ağaçlara gereğinden fazla azotlu gübre verilmemelidir.
·         Budama artıkları bahçeden uzaklaştırılmalı veya hemen yakılmalıdır.
b) Kimyasal mücadele
Tümör belirtilerinin belirgin olarak ortaya çıktığı ve bakterilerin inaktif hale geçtiği temmuz-ağustos aylarında bahçe kontrol edilerek, çok urlu kurumuş dallar temizlenmeli ve yara yerine %5’lik göztaşı eriyiği sürülmelidir. Kullanılan aletler dezenfekte edilmelidir. Aralık sonunda hasattan hemen sonra, şubat sonunda don ve dolu zararından hemen sonra, ilkbahar yağmurları başlamadan önce ve sonbahar yağışlarından önce olmak üzere 4 kez ilaçlama yapılmalıdır. İlkbahar ilaçlamasında %1’lik, diğer ilaçlamalarda ise %2’lik bordo bulamacı kullanılmalıdır.
Değerli üreticilerimiz; kanserli ağaçların budanma işlemi yağışlı günlerde yapılmamalı çünkü yağışlı günlerde hastalık yayılma özelliğine sahip olduğundan dolayı yağışsız sıcak tercihen temmuz-ağustos aylarında yapılmalıdır.
Budama yapılırken de kuruyan kısmın 15–20 cm altından sağlıklı kısımdan itibaren kesilmelidir. Budama da kullanılan testere veya budama makası kesinlikle sağlıklı ağaçların budanmasında kullanılmamalıdır. Budama aletleri steril edilmelidir.

                                                                        Aziz ÖZKAN
                                                                    Ziraat Mühendisi                                                                                                                ozkanaziz@gmail.com


KAYNAKLAR
Pala, Y., Nogay, A., Damgacı, E ve Altın, M., 2001. Zeytin Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarım ve Köy işleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara.
FOTOĞRAFLAR:  Aziz ÖZKAN
Manisa İli ve ilçelerinde arazi çalışmalarım sırasında tarafımdan çekilmiştir.


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder