Sayın
üreticilerimiz, sizlere mücadelesi yapılmadığında büyük zararlara ve hatta zeytin
ağaçlarının tamamen kurumasına neden olan zeytin dal kanseri hastalığından
bahsedeceğim.
Çok eski çağlardan bu yana tüketilen zeytin, zamanla önemini
daha da arttırmış, sofralardaki daimi yerini alarak, insan sağlığının önemli
bir koruyucusu olmuştur. Besin değeri oldukça yüksek olan zeytin, aynı zamanda
yağıyla da insan sağlığına olan katkısını arttırmaktadır. Sağlığa olumsuz
hiçbir etkisi olmayan
zeytinyağı, içerdiği antioksidanlar sayesinde kalp-damar
hastalıkları ve kansere karşı da koruyucu bir etki gösterir. Özellikle
günümüzde kalp ve damar şikâyetlerinin çoğalması, bu mucizevî besinin insan
sağlığı açısından önemini daha da artırmaktadır. Faydaları saymakla bitmeyen,
ülke ekonomimize katkı sağlayan bu ürünümüz, “Zeytin Dal Kanseri” olarak
isimlendirilen hastalık nedeniyle önemli bir tehdit altındadır.
Hastalığa neden olan etmen bir bakteridir. Bakterinin optimum gelişme sıcaklığı 25-26ºC, maksimum sıcaklığı 34-35ºC’ dir. Minimum sıcaklık isteği ise 12ºC’ dir. Termal ölüm noktası 43-46ºC’ dir.
Bakteri, krem yeşil renkteki canlı ur ve siğillerde bulunur. Ur ve siğiller, bir taraftan yeni bulaşmalara neden olurken, diğer taraftan da fazla ışık ve ısının tesiri ile koyu kahverengi çatlamış ve tepesi çökük bir görünüm alır. Böyle ur ve siğillerde, hastalığa neden olan bakteri ölür ve enfeksiyon yapamaz.
Zeytin dal kanseri, zeytin ağacının dal ve sürgünlerinde
değişik büyüklükte ur ve siğiller şeklinde görülür. Ur vesiğillerin büyüklüğü,
hastalığın bulaştığı yara büyüklüğü ile ilgilidir. Yaprak, çiçek ve meyve
dökümü sonucunda meydan gelen siğiller, yıllık sürgünlerde, küçük ve yuvarlak,
genç sürgünlerde ise sürgünlerin çıplaklaşmasına varacak düzeyde etkili
olmaktadır. Ayrıca sırıklama ile yapılan hasat, dolu ve budama hataları
nedeniyle oluşan yaralarda meydana gelen urlar, çatlaklar boyunca dalı sarar.
Zeytin dal kanseri sadece sürgünlerde değil ağaç gövdesi veKrem-yeşil renkteki canlı ur ve siğiller içinde bulunan bakteri, nemli ve yağışlı havalarda bu taze ur ve siğillerin yüzeyine çıkar. Buradan yağmur suları, rüzgâr ve böceklerle kolayca yayılır.
Sırıkla hasat ve bulaşık aşı kalemleri de hastalığın yayılmasını sağlar. Zeytin dal kanseri, zeytin ağacından başka zakkum, leylak,
Mücadelesi:
a) Kültürel önlemler :Zeytin dal kanseri hastalığının önlenmesi için aşağıdaki
kültürel tedbirler alınmalıdır:
·
Zeytin dikimine uygun olmayan yerlerde,
özellikle sık sık don olaylarının
meydana geldiği yerlerde, zeytin dikiminden
vazgeçilmelidir.
· Fazla su tutan, tabanı killi topraklarda zeytin
dikiminden kaçınılmalı, dikim yapılmışsa toprağın fazla suyu, drenaj yapılarak uzaklaştırılmalıdır.
·
Zeytinlikler, sağlıklı fidanlarla tesis
edilmelidir.
· Aşı kalemleri, kansersiz zeytinliklerden
alınmalı ve aşı aletleri temiz olmalıdır.
·
Kanserli ağaçların budanması, nemli ve yağışlı
günlerde yapılmamalı, budama aletleri sık sık %3’lük lizol eriyiği veya %10’luk
sodyum hipoklorit eriyiğine batırılmalıdır.
·
Ağaçlara gereğinden fazla azotlu gübre
verilmemelidir.
·
Budama artıkları bahçeden uzaklaştırılmalı veya
hemen yakılmalıdır.
b) Kimyasal mücadele
Tümör belirtilerinin belirgin olarak ortaya çıktığı ve
bakterilerin inaktif hale geçtiği temmuz-ağustos aylarında bahçe kontrol
edilerek, çok urlu kurumuş dallar temizlenmeli ve yara yerine %5’lik göztaşı
eriyiği sürülmelidir. Kullanılan aletler dezenfekte edilmelidir. Aralık sonunda
hasattan hemen sonra, şubat sonunda don ve dolu zararından hemen sonra,
ilkbahar yağmurları başlamadan önce ve sonbahar yağışlarından önce olmak üzere
4 kez ilaçlama yapılmalıdır. İlkbahar ilaçlamasında %1’lik, diğer ilaçlamalarda
ise %2’lik bordo bulamacı kullanılmalıdır.
Değerli
üreticilerimiz; kanserli ağaçların budanma işlemi yağışlı günlerde yapılmamalı
çünkü yağışlı günlerde hastalık yayılma özelliğine sahip olduğundan dolayı
yağışsız sıcak tercihen temmuz-ağustos aylarında yapılmalıdır.
Budama yapılırken de
kuruyan kısmın 15–20 cm altından sağlıklı kısımdan itibaren kesilmelidir.
Budama da kullanılan testere veya budama makası kesinlikle sağlıklı ağaçların
budanmasında kullanılmamalıdır. Budama aletleri steril edilmelidir.
Aziz ÖZKAN
Ziraat Mühendisi ozkanaziz@gmail.com
Pala, Y., Nogay, A., Damgacı, E ve Altın, M., 2001. Zeytin
Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarım ve Köy işleri Bakanlığı
Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire
Başkanlığı, Ankara.
FOTOĞRAFLAR: Aziz ÖZKAN
Manisa İli ve ilçelerinde arazi
çalışmalarım sırasında tarafımdan çekilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder