Bu zararlıyı ilk kez Manisa Tarım ve Orman il Müdürlüğünde çalışırken 2005 yılında görmüştüm. O zamanki Bağcılık Araştırma enstitüsü müdürü; Manisa’nın rakım olarak biraz yüksek bir mevkiinde bulunan zeytin meyvelerinde içe doğru çökük şeklinde çürümelerin olduğunu bunun nedeni ve mücadelesi hakkında bilgi almak istediğini belirtmişti.
Bir Cumartesi günü anılan bahçeye gittiğimizde tespitinin doğru olduğunu gördüm. Bıçak ile bu meyveleri kestiğimde her meyvede bir veya birkaç tane zeytin kızıl kurdu larvasını gördüm. İlk önceleri beyaz olan bu larvalar daha sonra kızıl bir renk aldığını tespit etmiştim.
Zeytin kızıl kurdu; Diptera takımından bir sinektir. Ovipozitörü (Yumurta koyma borusu) çok ince olup zeytin meyvesini delip içine yumurta koymasına imkân yoktur. Bu zararlı Zeytin sineğini takip eder. Zeytin sineğinin yumurta koyduğu delikten kendi yumurtasını da koyar. Yani yaşaması yayılması zeytin sineğine bağlıdır.
Zeytin kızıl kurdu larvaları, zeytin sineği larvasının açtığı tünellerde yaşar. Bu iki zararlının verdiği zarar dolayısı ile sekonder bir zarar daha meydana gelir ki buda mantar Camarosporium dalmaticum dur. Bu mantar zararlıların bulunduğu yeri çürüterek çöküntüye neden olur.
Zeytin kızıl kurdunun varlığı tamamen Zeytin sineğine bağımlıdır. Özellikle Zeytin sineğine hassas olan zeytin çeşitlerinde bulunuşu ve yoğunluğu daha yüksek olduğundan, bu çeşitlerde erken meyve dökümlerine ve daha fazla ürün kayıplarına neden olur.
Zeytin kızılkurdu, yumurtalarını Zeytin sineğinin yumurta bıraktığı deliklere bırakır. Zeytin kızılkurdunun yumurtası. Zeytin sineğinin yumurtasından önce açılırsa çıkan larva Zeytin sineğinin yumurtasını tahrip eder. Zeytin sineği yumurtası önce açılırsa çıkan larva çekirdeğe doğru ilerleyip, yaşamını sürdürür.
Mücadelesi de zeytin sineği mücadelesi ile yakından ilgilidir. Çünkü zeytin sineği mücadelesi yapıldığında zeytin kızıl kurdu yumurta bırakmaya elverişli zeytin meyvesi bulamayacağından zararı da olmayacaktır.
Kızılkurt isimlendirmesi olgun larvanın aldığı renkten kaynaklanmaktadır.
Zeytin kızılkurdu, kışı kokon içinde toprakta olgun larva döneminde geçirir. İlkbaharda ergin çıkışından kısa bir süre önce pupa olur. Erginler hazirandan itibaren çıkmaya başlarlar. Yumurtalarını genellikle Zeytin sineğinin yumurta bıraktığı deliğe, ender olarak da Zeytin sineğinin meyvede açtığı çıkış deliğine bırakır. Yumurtalar çoğunlukla 5'erli gruplar halinde tek tek bırakıldığı gibi, bazen 1-3'er adet, çok ender olarak da 7'şer ve 10'arlı gruplar halinde bırakılır. Yumurtanın kuluçka süresi 1-2 gündür.
Yumurtadan çıkan larvalar, zeytin meyvesinin kabuğu altında küçük bir oyuk açarak. Önceleri bir arada gelişmelerini sürdürürler. Daha sonra genç larvalar arasında tür içi çekişme görülür ve içlerinden sadece biri, larva süresini tamamlayıp olgun larva olabilir. Çok ender olarak bir oyukta iki adet olgun larvaya rastlanır.
Zeytin kızılkurdunun larva süresi yaz aylarında 7-10 gün, sonbahar aylarında ise 10-15 gün sürer. Gelişmesini tamamlayan larva, zeytin meyvesini terk ederek, kendini toprağa atar ve burada 1-2 gün içinde kokon örer ve pupa olur. Pupa süresi yaz aylarında 6-15 gün, sonbahar aylarında ise 8-20 gün sürer.
Ege Bölgesinde 3-4 döl verdiği saptanmakla birlikte yılda verdiği döl sayısı Zeytin sineğinin döl sayısına bağlıdır.
Zeytin kızılkurdu, yumurtalarını Zeytin sineğinin yumurta bıraktığı deliklere bıraktığında; Zeytin kızılkurdunun yumurtası. Zeytin sineğinin yumurtasından önce açılırsa çıkan larva Zeytin sineğinin yumurtasını tahrip eder, hatta yumurtanın içini boşaltarak, sadece yumurtanın zarını bırakır. Buna karşın Zeytin sineği yumurtası önce açılırsa çıkan larva çekirdeğe doğru ilerleyip, yaşamını sürdürür. Zeytin kızılkurdu ise meyvenin hemen kabuk altında açtığı oyukta larva dönemini tamamlar. Böylece zeytin meyvesi içinde her iki tür de yaşamını sürdürür.
Zeytin kızılkurdu ile bulaşık meyvelerde 2-3 mm çapta küçük, yuvarlak ve hatifçe içe çökük, koyu kahverengi lekeler oluşur. Bu lekeler daha sonraları 5-7 mm 'ye kadar ulaşıp, kuru leke görünümü alır. Meyve dokusu da kabuktaki lekenin
Altında kahverengileşip, çürür ve yer yer boşluklar oluşur. Bu meyve dokusunda oluşan yaralardan funguslar girer ve lekeler büyüyüp, belirginleşir. Bu nedenlerden dolayı meyvelerin sapa tutunması zayıflar ve meyve dökümleri görülür.
Zeytin kızıl kurdunun varlığı tamamen Zeytin sineğine bağımlıdır. Özellikle Zeytin sineğine hassas olan zeytin çeşitlerinde bulunuşu ve yoğunluğu daha yüksek olduğundan, bu çeşitlerde erken meyve dökümlerine ve daha fazla ürün kayıplarına neden olur.
Ülkemizde Ege ve Marmara Bölgesi'ndeki zeytin yetiştirilen alanlarda bulunduğu saptanmıştır.
Konukçusu sadece kültür zeytini (Oleae europaea L.)'dir.
.DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ
Sadece Platygaster sp. (Hym.: Platygasteridae) bulunmuş olup, zararlıyı kontrol altına alacak düzeyde değildir.
MÜCADELESİ
Kültürel Önlemler
Pupaların yok edilmesi için kış aylarında toprağın sürülmesi gerekmektedir.
Kimyasal Mücadele
Zeytin kızılkurdu'nun varlığı Zeytin sineğine bağlı olduğu için Zeytin sineğine karşı uygun ve etkili bir mücadele yapılması durumunda sorun olmamaktadır. Bu nedenle Zeytin kızılkurdu'nun kimyasal mücadelesi bulunmamaktadır.
Aziz ÖZKAN
KAYNAK
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder