DOMATES MİLDİYÖSÜ (Phytophthora infestans (Mont) de Bary)

Domates yetiştiricilerinin kara şimşek olarak isimlendirdiği bu tehlikeli hastalık kısa bir sürede sera veya açıkta yetiştirilen domateslere çok büyük zarar vermektedir.

Antalya’nın Alanya ilçesindeki bir serada rastlayıp fotoğrafladığım bu hastalık ile ilgili olarak sera sahibi; “bir gecede şimşek gibi vurdu geçti” diyerek hastalığın yıkıcılığını ifade etmiştir.

Hastalık etmeni, [Phytophthora infestans (Mont) kışı çürümüş hastalıklı bitki artıklarında oospor halinde geçirir. İlkbaharda oosporlann çimlenmesiyle primer enfeksiyonlar başlar. Yapraklardaki lekeler üzerinde oluşan

konidiosporlar rüzgâr ile sağlam bitkilere taşınırlar. Konidiosporların çimlenmesi, enfeksiyonu, yaprak içindeki gelişmeleri ve yeni üreme organları meydana getirmeleri patates mildiyösünde olduğu gibidir.

Epidemi ise 19-22°C^,de ve orantılı nemin %80'nin üstünde bulunması halinde gerçekleşir.

Hastalık etmeni yaprak, dal ve meyvede zarar yapmaktadır. Hastalıklı bitkilerin yaprakları üzerinde önce küçük, soluk yeşil veya sarımsı lekeler belirir. Hastalık ilerledikçe lekelerin rengi kahverengi veya siyaha dönüşür. Uygun koşul­larda hastalık yaprak saplarına, bitkinin gövde ve dallarına kadar ilerler. Nemli havalarda ve 16-22°C*lerde lekelerin alt yüzlerinde beyaz veya kül rengi bir Örtü meydana gelir. Bunlar hastalık etmeninin konidiosporları olup, hasta­lığın yayılması bunlarla olur. İleri safhalarda bu lekeler yırtılır, kurur veya çürürler.

Hastalık meyvelere de geçebilir. Meyvelerdeki lekeler yapraklardakine benzer ve domates kızardığı zaman yeşil bir çerçeve ile normal kırmızı kısımdan ayırt edilir.

Bitkide hastalık ne kadar erken dönemde görülürse ürün kaybı da o nispette büyük olabilir. Hastalığın meyvelerde görülmesi, hem ürünün miktarını hem de ticari değerini düşürür. Epidemi yapma durumunda zarar % 100* e kadar yükselebilir.

Domates yetiştiriciliğinin yapıldığı her yerde iklim koşullarına bağlı olarak hastalık önemli ürün kayıplarına neden olabilmektedir.

Hastalık etmeninin konukçuları başta domates ve patates olmak üzere patlıcangiller (Solanaceae) familyasına ait kültür bitkileri ve yabani bitkilerdir.

MÜCADELESİ

Kültürel Önlemler

-     Hastalıklı bitki ve meyveler vejetasyon dönemi boyunca ve hasat bitiminde tarladan uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.

-     Domates tarımı, sabah ve akşam çiğ tutmayan tarlalarda yapılmalı ve gölgelik alanlar tercih edilmemelidir.

-     Hastalığın her yıl epidemi oluşturduğu yörelerde ise sırık domates yetiştiriciliği yapılmalı, sıralar hâkim rüzgâr yönünde olmalıdır.

Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanı

İlaçlı mücadeleye çevredeki domates yapraklarında 3-5 mm çapında kahverengi lekelerin altında beyaz kül gibi örtünün görülmesiyle veya hastalığın her yıl çıktığı yerlerde, hastalık için uygun koşullar gerçekleşir gerçekleşmez başlanmalıdır.

Mildiyö daha çok yaprakların altında olduğu için ilaçlama sırasında mutlaka yaprak alt yüzeylerinde ve bitkinin her tarafında bir ilaç tabakası oluşturmaya özen göstermelidir.     

İlaçlamadan sonraki 24 saat içerisinde ilacı yıkayacak bir yağış olması durumunda ilaçlama tekrarlanmalıdır. İlaçlamalara, hastalığın şiddeti, iklim koşulları ve ilacın etkinlik süresi dikkate alınarak devam edilmelidir.

Kimyasal Mücadele de kullanılacak ilaçlar konusunda İl ve İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden bilgi alınmalıdır.

                                                                                     Aziz ÖZKAN

                                                                                    Ziraat mühendisi

                                                                                   ozkanaziz@gmail.com

KAYNAK

http://www.zmmae.gov.tr/images/zirai_mucadele_teknik_talimatlar/cilt_3.pdf

http://www.kkgm.gov.tr/birim/bitkikoruma/hastalik_zararlilari_2010/domates_hastalik_ve_zararlilari_ile_mucadele.pdf

Fotoğraflar: Aziz ÖZKAN