ZEYTİN VİRÜS HASTALIKLARI

Zeytinde zararlı olan önemli virüs hastalıkları bulunmaktadır. Zeytin virüs ve virüs benzeri hastalıkları, yapraklarda şekil bozukluğu, İplik yapraklılık, yapraklar üzerinde halkalı lekeler Yaprak ucunun çatallaşması, yaprak damarların belirginleşmesi ve gevrekleşmesi Meyvelerde şekil bozukluğu sürgün boylarında kısalma bodurluk, çalılaşma gibi belirtiler oluşturmaktadır. Ancak bu hastalıklar, belirti göstermeden de zeytinde bulunabilirler. Bu ağaçlarda ürün kaybı, geriye doğru ölüm, az ve kalitesiz meyve oluşumları sık rastlanmaktadır.

a) Arabis mozaic nepovirus (ArMV)

Polifag bir virüstür. Konukçusu olarak 28 familyaya ait 93 bitki türü bulunmaktadır. Xiphinema diversicaudatum isimli nematod, başlıca vektörüdür. Virüs tohumla da taşınır. Virüsün zeytindeki başlıca belirtisi bodurluktur. Birçok enfekteli bitkide gizli(latent) olarak kalır ve belirti göstermez. Hastalıktan korunmak için, virüsten arî sertifikalı üretim materyali kullanılmalı, yeni zeytinlikler vektör nematodların bulunmadığı yerlerde tesis edilmelidir.

b) Kiraz yaprak kıvırcıklık virüsü [Cherry leaf roll virus (CLRV)]

Zeytinlerde yapraklarda deformasyona neden olmaktadır. Genellikle belirti göstermez. Xiphinema spp. isimli nematotlar vektörüdür. Çok sayıda konukçusu bulunmaktadır. Hastalıktan korunmak için virüsten ari üretim materyali kullanılmalıdır.

c) Hıyar mozaik virüsü (Cucumber mosaic cucumovirus)

Polifag bir virüstür. Yaprak bitleri ile taşınır. Ot tohumları da hastalığın yayılmasında büyük önem taşır. Zeytinlerde yaprak ve meyve-lerde deformasyonlara neden olur.

Çoğu kez de belirti göstermez. Hasta-lıktan korunmak için temiz üretim materyali kullanılmalı, zeytinlikler yabancı otlardan temizlenmeli ve yaprak bitleri ile mücadele edilmelidir.

d) Çilek halka leke virüsü (Strawberry latent ringspot nepovirus)

Polifag bir virüstür. Virüs, Xiphinema diversicaudatum isimli nemetotla, mekanik inokulasyonla, vegetatif aşı ve tohum ile taşınır. Virüs, yapraklarda kıvrılma ve daralmaya, ağacın çalılaşmasına, ürünün azalmasına, meyve ve çekirdekte deformasyonlara neden olur.

Bazen de belirti göstermez. Hastalıktan korunmak için virüsten ari üretim materyali kullanılmalı, vektör nematodun bulunduğu yerlerde yeni tesisler kurulmamalıdır.

e) Zeytin latent virüsü (Olive latent virus-1-sobemovirus (OLV-1),

Zeytin latent virüsü (Olive latent virus-2-ourmiavirus (OLV-2),

Virüsleri ile bulaşık zeytin ağaçları, belirti göstermezler. Virüs, mekanik inokulasyonla taşınır. Hastalıktan korunmak için temiz üretim materyali kullanılmalıdır.

f)  Olive latent Ringspot Nepovirus(OLRSV),

Virüs mekanik olarak ve aşı ile taşınabilmektedir.

MÜCADELESİ

Kültürel mücadele

1. Dayanıklı Çeşitlerin kullanımı,

2. Hastalıktan ari fidelerin ve asi materyallerinin kullanımı,

3. Dezenfekte edilmiş alet ve ekipmanlar kullanılmalı (bir ağaçtan diğerine geçilirken muhakkak dezenfekte edilmeli),

4. Infekteli bitki artıkları yok edilmeli(Tarla kenarına atılıp ya da ağaçların altında bırakılmamalı yakılmalı ya da kireçli bir çukura gömülmeli).

5.Bahçeler kurulmadan önce topraktan nematot analizlerinin yapılması,

6. Virüs vektörleri  (Yaprak Bitleri, Y. Pireleri Tirips, Beyaz Sinek vb) için düzenli olarak ağaçların ve çevredeki yabancı otların kontrol edilerek biyolojik veya kimyasal mücadelesinin zamanında yapılması Kimyasal mücadele Viral hastalık etmenlerinin kimyasal mücadelesi yoktur.